بیماری گوش میانی و نشانه های رایج آسیب شنوایی

در این مطلب به بررسی بیماری گوش میانی می پردازیم. کم شنوایی را می تواند از طریق، نوع  (انتقالی، حسی، عصبی) ، محل آسیب، یا علت کم شنوایی گوش توصیف کرد. انواع کم شنوایی را عمدتا به دو دسته حسی و انتقالی تقسیم میکنند. کم شنوایی حسی را به دو دسته فقط حسی (سلولهای مویی) و فقط عصبی (عصی شنوایی) تقسیم کنند.

علل کم شنوایی بسیار فراوان و متنوع هستند. عوامل ژنتیکی، مادرزادی، عفونی، ناشی از تروما،‌ ناشی از سموم و … می توان نام برد. کم شنوایی انتقالی نتیجه نقص در گوش خارجی و بطور عمده نقص در بیماری گوش میانی است.  مکانیک ساختارهای گوش میانی از قبیل پرده تمپان و استخوانچه ها به شرایطی مانند رشد مایع و استخوان حساسند.

چنانچه اگر این ساختارها رشد نابجا داشته باشند مانع حرکت طبیعی آنها شود. و کم شنوایی اتفاق می افتد. عفونت گوش و اتواسکلروزیس بترتیب دو علت شایع کم شنوایی انتقالی در بچه ها و بزرگسالان هستند. نشانه های رایج آسیب و اختلال در سیستم شنوایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

وزوز گوش، کم شنوایی، اوتالگی (درد گوش)، اوتوره (ترشح از گوش) و سرگیجه واقعی.

درد گوش

در سایت تهران صفیر برای آشنایی بیشتر با انواع سمعک و برندهای گوناگون، مقالات جامعی نوشته شده است. به عنوان مثال می توانید مقاله سمعک زیمنس را مطالعه نمایید.

در کودکان درد گوش عمدتا اتوژنیک (ناشی از خود گوش) است و به وسیله عفونت ایجاد میشود. کودکان مستعد به اتیت میانی (عفونت در گوش میانی) و اتیت خارجی هستند. مجرای بزرگ و افقی بودن شیپور استاش در کودکان دلیل اصلی مبتلا شدن به انواع اتیت ها عنوان شده است. درد های همراه با اتیت ممکن است بسیار رنج آور باشد که میتوان به وسیله دکتر متخصص بررسی شود.  فشردگی و جمع شدگی سرومن دیگر دلیل عمده درد گوش در کودکان و بزرگسالان است. التهاب لوزه و همچنین درمان ارتودنسی مثالهایی برای درد گوش غیراتوژنیک در کودکان هستند.

بیشتر شکایات بزرگسالان از اوتالگی بر خلاف کودکان منشاء شان اتوژنیک نیست.  عمدتا در بزرگسالان درد گوش ناشی از اختلالاتی است که حلق، حنجره، لوزه ها و ماهیچه های جونده را درگیر میکند. برای مثال مفصل فکی-گیجگاهی مکان اصلی برای درد های راجعه گوش است. این درد فکی – گیجگاهی بر اثر فشردن دندانها به هم و عمل آسیاب کردن دندانها ایجاد میشود. اختلالات رایج بزرگسالی مانند کلستئاتوم، اتواسکلوروزیس، بیماری منیر و نوروم شنوایی با درد همراه نیستند.

ترشح گوش

مایع مترشحه میتواند ناشی از کانال، حفره گوش میانی، یا حفره کرانیال باشد. بطور نادر به استثنای کمبود مایع مغزی نخاعی تقریبا همیشه ترشحات گوش ناشی از عفونت هستند. خروج مایع بصورت حاد که همراه با درد باشد معمولا خبر دهنده اتیت میانی حاد است. این ترشحات بعد از پاره کردن پرده تمپان آزاد میشوند.

ترشحات بدون درد ممکن است نتیجه اتیت میانی حادی باشد که ترشحات ماه ها و سالها ادامه پیدا میکند و میتواند ناشی از کلستئاتوم باشد. رنگ، بو و تداوم ترشحات و همراه بودن آن با نشانه ها و تروما نشانه هایی برای پی بردن به محل و علت ترشحات گوش هستند. رنگ زرد مانند و پرحجم بودن مایع تقریبا همیشه دال بر وجود عفونت است.

بو  همچنین ممکن است ناشی از تخریب استخوانی باشد که آن هم بر اثر کلستئاتوم ایجاد میشود. مایع مغزی نخاعی مایعی بدون رنگ و بو است.  این مایع گاهی بر اثر تروما و شکستگی استخوان تمپورال، خون با آن ترکیب شده و باعث رنگ شدگی آن میشود.

اتیت میانی حاد

اتیت میانی حاد یک اختلال شایع  است که تقریبا ۷۰ درصد کودکان با سن حدود سه سال به آن مبتلا میشوند. این اختلال با عفونت چرکی مشهود میشود و با ادم، احتقان، خروج خون و تب همراه است. در بیمارانی که درد هم وجود دارد که ناشی از التهاب پرده تیمپان و فشار بر آن است.  کودکان زیر ۷ سال یا بیشتر از آن مستعد تر از دیگران به ابتلا به اتیت میانی حاد هستند.  که دلیل آن آناتومی متفاوت شیپور استاش آنها است.

نقش شیپور استاش در اتیت میانی

شیپور استاش در کودکان کوتاه تر افقی تر و عریض تر است. این اناتومی شیپور استاش باعث می شود که باکتری ها به آسانی از حلق یا بینی وارد فضای گوش میانی شوند. بچه هایی که باز بودن شیپور استاش طولانی تری دارند مستعد تر از دیگران به اتیت میانی حاد هستند.  زمان بسته بودن اندازه شیپور استاش هم برای سلامتی بیماری گوش میانی اهمییت دارد.

چنانچه شیپور استاش بسته ممکن باعث اتیت میانی حاد شود.  این اتیت به علت خالی نشدن ترشحات گوش میانی ایجاد میشود. بسته ماندن شیپور استاش بطور دائمی ممکن است بر اثر آلرژی، ماندن در معرض دود سیگار، و شنا در استخر های آب که دارای کلر زیاد هستند ایجاد شود. در بزرگسالان و کودکان اتیت میانی حاد بطور کامل به درمان با آنتی بیوتیک پاسخ میدهد.

متخصصین کودکان درمان با آنتی بیوتیک اتیت حاد را درمانی افراطی میدانند. مطالعات نشان میدهدند که اتیت میانی حاد بطور خودبه خود و بدون آنتی بیوتیک هم بهبود می یابد. تیمپانوستومی لوله کوتاهی است که در پرده تیمپان قرار داده میشود. تیمپانوستومی یک درمان مرسوم در کودکان برای خروج ترشح از گوش است.

تیمپانوستومی باعث کاهش شنوایی بیشتر ازdB  ۱۵ میشود. لوله های تیمپانوستومی معمولا بعد از یک سال بیرون آورده میشوند.  در بیشتر موارد بعد از تیمپانوستومی پرده تیمان بطور خود به خود ترمیم میشود.

اتیت میانی مزمن

در سایت تهران صفیر با انواع سمعک از جمله سمعک فوناک بیشتر آشنا شوید.

این اتیت دارای درد کمتری است و تخلیه ترشحات از آن به نسبت کمتر و دارای عفونت عود کننده است. اتیت میانی مزمن عمدتا بطور متناوب به درمان با آنتی بیوتیک پاسخ میدهد. دلیل ترشح دائمی از گوش در اتیت میانی مزمن بسیار روشن نیست.  این نوع از اتیت با عملکرد غیر طبیعی شیپور استاش و همچنین با سینوزیت همزمانی دارد.

هجوم اتیت میانی مزمن عمدتا به دنبال اتیت میانی حاد رخ میدهد.  آماس و چسبندگی بیماری گوش میانی ، به همراه باکتری ها ممکن است باعث شود بافت پوششی آسیب ببیند.  این نوع اتیت ممکن است باعث فرسایش تدریجی بافت استخوانی شود. معمول ترین نشانه که در پی خواهد آمد کاهش شنوایی است.

کلستئاتوم

کلستئاتوم نام کیستی است که از طریق هجوم سلولهای پوست به گوش میانی ایجاد میشود. پوست در سطح بیرونی یا لترال پرده تمپان یافت میشود. اینلایه ها مانند سایر پوست های بدن پوست اندازی میکند. پوست های ریخته شده از طریق یک مکانیزم بی نظیر از روی پرده کنار رفته و از طریق اپی تلیوم کانال گوش به بیرون میریزد.

انواع کلستئاتوم در بیماری گوش میانی

گاهی اوقات پرده تمپان یک جمع شدگی عمیق ایجاد میکند و به داخل فضای گوش میانی میرود. جمع شدگی پوست در بیماری گوش میانی ایجاد یک ماده بسیار مناسب برای رشد باکتری ها میکند. جرمی که ایجاد شده از طریق پرده تمپان گسترش میابد و به طرف گوش میانی برگردانده میشود.  این نوع از کلستئاتوم به عنوان کلستئاتوم اولیه اکتسابی شناخته شده است.

کلستئاتوم مادرزادی برخلاف نوع اکتسابی آن ممکن است در پشت پرده تمپان در اشخاصی که هیچ سابقه تروما یا اتیتی ندارند رخ دهد. در هر کدام از انواع کلستئاتوم گسترش توده باعث اتصال آن با استخوانچه ها کپسول اتیک و دیواره های گوش میانی میشود. اتصال توده کلستئاتوم به استخوان باعث فساد و خوردگی استخوان شده و آن هم باعث فشار آوردن به توده میشود و باکتری های حاضر فاکتورهایشان را آزاد میکنند.

عوارض کلستئاتوم

درگیر شدن استخوانچه ها باعث ایجاد کم شنوایی انتقالی میشود. حمله به کپسول اتیک باعث فرسایش آن شده و به راحتی به داخل لابیرنت غشایی نفوذ کرده و باعث کم شنوایی حسی عصبی و سرگیجه میشود. در موارد پیشرفته کلستئاتوم میتواند به طور کامل استخوان تمپورال را تخریب کند و در حفره مغزی حضور پیدا کند.

پاتوژنز کلستئاتوم

پاتوژنز کلستئاتوم اکتسابی بطور کامل معلوم نیست ولی چند نظریه سعی دارند شکل اولیه آن را توضیح دهند. تئوری حمله به اپی تلیوم میگوید: اپی تلیوم کراتینیزه با سوراخ کردن پرده تمپان به فضای گوش میانی هجوم میبرد و متعاقب تکثیر سلول های اپی تلیال توده در داخل گوش میانی گسترش میابد. تئوری دیگر میگوید که کلستئاتوم از تکثیر بسیار سریع سلول های اپی تلیال که در داخل فضای گوش میانی رشد میکنند ایجاد میشود.

تئوری بسیار مشابه دیگر میگوید که سلول های اپی تلیال ابتدا به به سلول های متاپلاست تبدیل میشوند که توده ایجاد شده بیشتر از مرکز گسترش میابد. علت کلستئاتوم مادرزادی بحث انگیزتر است؛ پذیرفته ترین نظریه در این رابطه  میگوید که کلستئاتوم از سلول های باقی مانده رشد میکند که در داخل گوش میانی از زمان تکامل جنینی باقی مانده اند. هنگامی که کلستئاتوم رشد میکند چه مادرزادی باشد چه اکتسابی نتایج زیانبار آن مشابه است.

باکتری هایی که در کلستئاتوم وجود دارند میتوانند باعث اتیت میانی شوند که دارای ترشح است و به صورت متناوب به آنتی بیوتیک درمانی پاسخ میدهد. در برخی از موارد ممکن است عفونت شدید مانند مننژیت یا ماستوئیدیت رخ دهد. در موارد متداول کلستئاتوم تنها را ریشه کن کردن برداشتن آن توسط عمل جراحی است که در برخی از موارد دوباره کلستئاتوم عود کرده و باید عمل جراحی تا چندین بار تکرار شود.

اتواسکلروزیس بیماری گوش میانی

اتواسکلروزیس یک نوع اختلال در متابولیسم استخوان تمپورال است. در این بیماری لابیرنت استخونی سخت با شاخه هایی از استخوان اسفنجی جایگزین میشود. این شاخه ها ابتدل پنجره بیضی را تحت تاثیر قرار میدهند سپس به فوت پلایت استخوانچه رکابی گسترش میابند.

اتواسکلروزیس باعث عدم حرکت فوت پلایت استخوانچه رکابی بر روی پنجره بیضی می شود و همانگونه که شناخته شده نتیجه اصلی اتواسکلروزیس کم شنوایی انتقالی است. گاهی اوقات شاخه ها ها لابیرنت را درگیر میکنند که نتیجه آن کم شنوایی حسی عصبی و حتی کری کامل است. در حقیقت بسیاری از عمل های جراحی کاشت حلزون اولیه در بیمارانی انجام شده که تحت تاثیر اتواسکلروزیس بوده اند.

شیوع اتواسکلروزیس در بیماری گوش میانی

در حدود ۱۰ درصد از جمعیت آمریکا اتواسکلروزیس یک اختلال اتوزوم غالب است. تنها در ۱۰ درصد از این جمعیت اتواسکلروزیس کم شنوایی ایجاد میکند. فقط در ۱ درصد از جمعیت آمریکا اتواسکلروزیس نمایان میشود.  تقریبا دوسوم این جمعیت را خانم ها تشکیل میدهند و سه چهارم آنها این اختلال را در هر دو گوش دارند.

کم شنوایی در این بیماران ابتدا در سن ۳۰ تا ۴۰ سالگی نمایان میشود که دارای پیشرفت آهسته است.  بسیاری از بیماران میتوانند از وسایل کمک شنیداری مانند سمعک استفاده کنند. در موارد پیشرفته بیماری عمل جراحی جایگزین کردن رکابی با پروتز و الصاق آن انجام می شود.

تومور گلوموس بیماری گوش میانی

هر آنچه باید درباره سمعک ویدکس بدانید

تومور گلوموس از بافت پاراگانگلیونی که در داخل استخوان تمپورال یافت میشود ایجاد میشود؛ بنابراین این تومور پاراگانگلیوماس نیز نامیده میشود. این نوع بافت را بعضی وقت ها جسم گلوموس می نامند که در طول رگ های بزرگ و اعصاب یافت میشود و به عنوان گیرنده فشار عمل میکند و همچنین قادر است تغییرات در فشار اکسیژن را درک کند.

انواع تومور گلوموس

تومور گلوموس نادر است ولی در عین حال عادی ترین نئوپلاسم در استخوان تمپورال است که عمدتا بر اساس ناحیه حضور یا محل منشاء نام گذاری میشوند؛ مثلا تومور گلوموس تیمپانیکوم توموری است که در داخل گوش میانی رشد میکند، تومور گلوموس ژوگولار توموری است که در داخل ورید ژوگولار که در نزدیکی سوراخ ژوگولار است میروید.  هردوی این تومور ها دارای رشد کم هستند تومور های واسکولار که دارای رشد سریع هستند و معمولان در طول راه ها گسترش می یابند دارای حداقل پایداری هستند.

بر اساس رابطه بین میزان گسترش با میزان درگیری نشانه های تومور گلوموس ممکن است شامل فلج اعصاب مغزی، کم شنوایی و وزوز ضربانی است. علایم معمولا یک طرفه هستند و بر اساس میزان درگیری ساختارهای گوش میانی، ساختارهای گوش داخلی، و یا ساختارهای هردو، کم شنوایی ممکن است از نوع انتقالی، حسی عصبی،‌ و یا هردو نوع باشد.

تومور گلوموس ممکن است رشد کند و تمام گوش میانی را پر کرده و حتی به با خوردگی نامنظم استخوان وارد ماستوئید و فضای کرانیال شود.

درمان

امروزه توموگرافی کامپیوتری با رزولوشن بالا و برش با عمل جراحی بهترین درمان برای تومور گلوموس تیمپانیکوم است. رادیودرمانی هم معمول هراه با عمل جراحی انجام میشود. اگرچه برای تومور گلوموس جوگولار هم انجام میشود اما تومور های بزرگ به دلیل میزان گسترش و درگیر کردن بافت و اعصاب اطراف دشواری های زیادی ایجاد میکند. معمولا رادیودرمانی نیز بعد از برش با عمل جراحی انجام میشود.

تاثیرات بیماری گوش میانی بر مکانیک

اولین عملکرد بیماری گوش میانی تطابق امپدانس سیگنالهایی راه هوایی، با مایع درون گوش داخلی است. تفاوت سطح پرده تمپان به دریچه بیضی و عملکرد اهرمی استخوانچه ها است. حرکت آزاد استخوانچه ها برای افزایش انرژی لازم به پنجره بیضی نقش تعیین کننده ای دارد. هر مانع فیزیکی که این حرکت ساختارهای گوش میانی را مختل کند میتواند باعث کم شنوایی شود.

فهمیدن این موضوع ساده است بنابرای مایع ایجاد شده در اتیت میانی،‌ کلستئاتومی که رشد می یابد ‌و استخوان تشکیل شده در اتواسکلروزیس همه میتوانند باعث کم شنوایی انتقالی شوند. خوشبختانه بیشتر این اختلالات با درمان دارویی یا عمل جراحی قابل رفع شدن است که بعد از درمان شنوایی طبیعی یا در حد طبیعی برمیگردد.

کلام پایانی در بیماری گوش میانی

اتیت میانی یکی از معمول ترین بیماری هایی است که آدمی با آن روبرو میشود. عفونت های حاد میتوانند دردناک باشند و باعث پاره شدن پرده تمپان و خروج چرک از بیماری گوش میانی شوند. عفونت های مزمن ممکن است درد نداشته باشند ولی تجمع مایع در فضای گوش میانی باعث کم شنوایی انتقالی شود.

کلستئاتوم یک جرم اپی تلیومی کراتینیزه باکتریایی است که در داخل فضای گوش میانی رشد میکند و باعث فاسد شدن استخوانهای اطراف شده و کم شنوایی از نوع انتقالی یا حسی عصبی ایجاد میکند. چون کلستئاتوم باعث تشکیل یک محیط خوب برای رشد باکتری میشود درنتیجه معمولا با اتیت میانی همراه است.

اتواسکلروزیس یک اختلال ژنتیکی در متابولیسم استخوان است که باعث کم شنوایی انتقالی در بسیاری از موارد میشود اما ممکن است با درگیر کردن کپسول اتیک باعث کری حسی عصبی شود.