درمان کم شنوایی با سلول بنیادی ممکن است؟

در ابتدا لازم است اطلاعات مختصری در مورد ساختار گوش و نحوه تشکیل آن داده شود سپس در مورد پیشرفت هایی که تا الان انجام شده و آینده ای که برای درمان کم شنوایی با سلول بنیادی  می توان تصور کرد داده شود.

گوش ساختار تركيبي با منشا جنينی پيچيده ای دارد. گوش از سه بخش آناتومي تشکیل شده است كه در ساختار و منشاء جنيني متفاوت از يكديگر سازماندهي شده است. ارگانهاي گوش داخلي براي شنيدن و تعادل در استخوان گیجگاهی (پتروس تمپورال) جاسازی شده اند،

گوش مياني شامل يك فضاي با سه استخوانچه شنوايي و لوله شنوايي (شیپور استاش) است. و گوش خارجي شامل لاله گوش و مجراي شنوايي خارجي و پرده صماخ است. قسمتهاي خارجي و مياني گوش، انتقال امواج صوتي از محيط به گوش داخلي را، تنظيم مي كند.

گرچه اطلاعات زيادي از مطالعه جنين انسان بدست آمده است اما بيشتر آنچه كه ميدانيم از مطالعه حیوانی (جنينهاي موش و نوزادان آنها پس از تولد) است. همچنین بيشتر اطلاعات درمورد ژنهای دخيل در شكل گيری گوش داخلي ازمطالعات نقص گوش موجود درحذف ژنهای مختلف است.

دانستنی های سمعک اتیکن

مورفوژنز گوش

درطول سه ماهه اول و دوم بارداری شبكه ژنوم نقش اساسي در الگودهي اوليه گوش داخلی دارند. مورفوژنز اندام هاي گوش داخلی بستگی به مشخصات بافت سلولی دارد. درطول تشكيل گوش داخلي ژنهای ويژه ای براي هدايت و تعيين سرنوشت سلولهاي دهليزی و شنوايی ضروری است.

علاوه بر اين، اين روند بايد هماهنگ با رشد عصبي و تشكيل سيناپس  براي  رسيدن به  شنوايي طبيعي و تعادل باشد. تعدادي ژن در نزديك اكتودرم بيان مي شود و به گوش داخلي تبديل مي­شود. دیواره جانبی مجرای حلزون توسط لیگامانت مارپیچی باقی می ماند و به اطراف غضروف متصل است در حالیکه بخش داخلی تا حدودی بوسیله یک مرحله طولانی با مديولوس محور دیگر حلزون استخوان محافظت می شود.

روند کلی بلوغ حلزون به این صورت است که حلزون مارپیچی یک شیب کلي رشد از پایه تا راس دارد. بخش راس حلزون در دوران رشد پیشرفت کمی دارد این از دیدگاه مورفوژنی و فیزیولوژیک عمومی درست به نظر می رسد. در ادامه به درمان کم شنوایی با سلول بنیادی می پردازیم.

سیناپس های شنوایی

عصب شنوایی سلول گانگلیون مارپیچی اطلاعات را از حلزون به ناحیه شنوایی در ساقه مغز انتقال می دهد. وقتی حلزون آسیب میبیند سیناپس ارتباطی بین سلولهای مویی و نورون  گانگلیون مارپیچی قطع می شود. سیناپس باید دوباره تشکیل شود تا شنوایی بعد از ترمیم سلولهای مویی به حالت اول برگردد. گرچه نورونها می توانند به سلولهای مویی در حلزون متصل شوند اما چگونگی این عمل در ابهام است.

ردیابی ترمیم سلول های حسی در گوش انسان

بررسی ترمیم در گوش جانوران دیگر و  در گوش انسان، چه شواهدی را برای ما روشن می کند؟

در جواب این سوال باید گفت تولید سلول های مویی محدود به دوران جنینی نیست و می تواند در جانوران بالغ هم اتفاق بیفتد. که البته این تولید سلوهای شنوایی برای انسان به صورت خودبخودی اتفاق نمی افتاد که اگر این چنین بود متعاقب کم شنوایی ، به صورت خودبه خودی شنوایی ترمیم می شد. یکی از اصلی ترین دلایل این این قضیه هم این است که سلول های مویی بوسیله سلول های نگهدارنده جایگزین می شوند. پس اگر این امکان بوجود بیاید نه خود سلول های شنوایی بلکه سلول های نگهدارنده اطراف این سلول ها تولید شوند رشد و ترمیم شنوایی امکان پذیر می شود.

سلول های نگهدارنده گوش داخلی

توانایی سلول های نگهدارنده برای تکثیر، تعيین کننده توانایی ترمیم است. سلول های نگهدارنده در اتریکول انسان شبیه اندام وستيبولار در پستانداران تکثیر می یابند. این نتیجه امیدوار کننده است چرا که روش هایی میتوانند پیشرفت کنند و باعث ترمیم در گوش انسان شود.

باید در نظر داشت که متاسفانه هنوز، هیچ مدرکی برای ترمیم خود به خودی حلزون بالغ بر پستانداران وجود ندارد. شناخت بیشتر چگونگی تقسیم سلول، میتواند باعث ایجاد روش هایی برای جاگزینی سلول های مویی در انسان شود.

برای آشنایی با سمعک اینترتون به بخش مقالات مراجعه نمایید.

وعده درمان کم شنوایی با سلول بنیادی

رويکرد درمانی دیگر، ترمیم بیولوژیکی گوش داخلی در زمان جنینی یا استفاده از سلول های بنیادی برای ترمیم و درمان کم شنوایی با سلول بنیادی است. سلول های بنیادی، سلول های هستند که می توانند تقسیم شوند و سلول های جدید بافت ها را تولید کنند.

بدن انسان بالغ بیشتر از ۲۰۰ تا فنوتايپ سلول های مختلف (مثل پوست، ماهیچه و …) دارند. متاسفانه قدرت تولید سلول های بنیادی احتمالا محدود به اولین مراحل دوران جنینی است. بیشتر بافت های بدن بالغ ظاهرا شامل سلول های بنیادی هستند که می توانند انواع سلول ها را تولید کنند. به عنوان مثال سلول های بنیادی از مغز استخوان ممکن است بتوانند سلول های عصبی تحت شرایط مناسب تولید کنند.

با وجود تعداد اندک سلول های بنیادی در اندام ها، اما امکان وجود سلول های بنیادی در گوش بالغ مطرح شده است.  جای امید است چرا که ممکن است به سلول های مویی جدید یا نورون های گانگلیون مارپیچی متمایز شوند. دانشمندان با استفاده از سیگنال های مشخص، سلولهای بنیادی را به نورون حسی و سلولهای مویی تبدیل کنند.

کلام آخر در درمان کم شنوایی با سلول بنیادی

استفاده از سلول های بنیادی میتواند سلول های جدید تولید کند و فعالیت از دست رفته را بازگرداند. اما درباره حس شنوایی باید گفت تمام نظریه ها و یافته های بدست آمده، هنوز وارد دنیای واقعی نشده است. در حال حاضر امکان استفاده از این سلول های بنیادی در درمان کم شنوایی با سلول بنیادی برای ترمیم حس شنوایی در حلزون مقدور نشده است. مطالعات و پژوهش های در سراسر دنیا برای به نتیجه رساندن و عملی شدن این اتفاق در حال انجام است. و در مرحله حیوانی و آزمایشگاهی است.

البته ناگفته نماند که در حال حاضر می توان با کاشت حلزون گوش به درمان و بهبود کم شنوایی کمک کرد. اما کاشت حلزون خود مشکلاتی دارد و همه افراد نمی توانند از این طریق شنوایی از دست رفته را برگردانند. امیدواریم شاهد انقلابی در روند درمان افت های شنوایی غیرقابل بازگشت (حسی عصبی) باشیم .

در سایت تهران صفیر برای آشنایی بیشتر با انواع سمعک و برندهای گوناگون، مقالات جامعی نوشته شده است. به عنوان مثال می توانید مقاله سمعک نامرئی را مطالعه نمایید.

پرسش های رایج درباره درمان کم شنوایی با سلول بنیادی

در ادامه به این پرسش ها پاسخ خواهیم داد.

درمان کم شنوایی انتقالی چیست؟

کم شنوایی انواع مختلفی دارد اگر مشکل در پرده گوش و یا ساختار گوش میانی باشد مشکل به وجود آمده را انتقالی می نامند. درمان این بخش از گوش با دارو یا جراحی است.

راهکار مشکل شنوایی حسی- عصبی چیست؟

اگر مشکل شنوایی از نوع درگیری حلزون یا عصب باشد آن را کم شنوایی حسی-عصبی می گویند و راه درمانی آن تا کنون، استفاده از سمعک یا کاشت حلزون است.

سمعک و کاشت حلزون برای چه میزان کم شنوایی به کار می روند؟

اگر کم شنوایی وجود داشته باشد از سمعک برای برطرف کردن آن استفاده می شود اما اگر ناشنوایی وجود داشته باشد معمولا از کاشت حلزون استفاده می شود.

درمان کم شنوایی با سلول های بنیادی چیست؟

سلول های بنیادی قدرت تقسیم شدن و ترمیم بافت های آسیب دیده را دارند. با این وجود استفاده از این روش برای درمان کم شنوایی هنوز در مرحله حیوانی است و به انسان نرسیده است. طبق آخرین تحقیقات در موش های ناشنوا، این روش نتایج مثبتی را کسب کرده است اما به نظر می رسد تا به مرحله انسانی برسد زمان طولانی لازم داشته باشد.

آیا میتوان به درمان قطعی کم شنوایی امیدوار بود؟

قطعا بله. پیشرفت علم در زمینه پزشکی در تمام جهات این امیداوری را ایجاد کرده است که کم شنوایی نیز درمان شود. اما قطعا تا رسیده به آن روز ممکن است زمان زیادی نیاز باشد بدین سبب توصیه می شود از وسایل موجود کمک گرفته شود تا زمانیکه درمان قطعی حاصل گردد.